Chất lượng tăng trưởng nâng lên

Năm 2017, lần đầu tiên sau nhiều năm,VN hoàn thành toàn diện và vượt mức 13 chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội. Nổi bật nhất là tăng trưởng kinh tế đạt 6,81%, vượt mục tiêu Quốc hội đề ra (6,7%) và là mức tăng cao nhất của giai đoạn 2011 - 2017. Đây là một dấu mốc đáng nhớ.Vì kể từ năm 2009 đến nay (ngoại trừ năm 2010), tăng trưởng kinh tế đều dưới con số 6,7% và là mức tương đối cao số với nhiều nước trong khu vực và thế giới.

Bên cạnh đó, năm 2017, dự trữ ngoại hối của Việt Nam đã thiết lập kỷ lục mới, đạt đến 48 tỷ USD.Việc dự trữ ngoại hối tăng cao, đã góp phần cho ổn định kinh tế vĩ mô của VN, tạo niềm tin cho các nhà đầu tư, đặc biệt là các nhà đầu tư nước ngoài. Cuối năm 2016, VN đạt mưc dự trữ khoảng 41 tỷ USD, và nay đã tăng khoảng 7 tỷ USD. Điều này đồng nghĩa với việc Ngân hàng Nhà nước phải bơm ra một lượng tiền rất lớn để hấp thụ số ngoại tệ đó. Tuy vậy, nhưng đến nay, tỷ giá của đồng VND so với đồng USD cơ bản ổn định so với thời điểm cuối năm 2016.

Nét mới trong công tác hoạch định kế hoạch năm 2017 vừa qua là xác định mục tiêu theo cách linh hoạt, dự phòng những diễn biến khó lường, có thể kéo lùi tốc độ tăng trưởng GDP.Đáng chú ý, khu vực kinh tế tư nhân (KTTN) đang từng bước phát triển, dần khẳng định vị trí, vai trò quan trọng trong nền kinh tế. Trong năm 2017, tổng số DN thành lập mới và DN quay trở lại hoạt động của cả nước là 153.307 DN. Tỷ lệ đầu tư của KTTN trên tổng vốn đầu tư toàn xã hội có xu hướng gia tăng trong những năm gần đây (2015 tỷ lệ này là 38,7%, 2016 là 38,9% và 2017 là 40,6% ), báo hiệu một chuyển biến rõ nét trong chính sách của Chính phủ và niềm tin của doanh nhân.

Năm 2017 là năm mà số DN thành lập mới và số vốn đăng ký đạt kỷ lục, cao nhất từ trước đến nay. Nhìn về dài hạn, việc cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng bước đầu phát huy hiệu quả, giảm dần phụ thuộc vào khai thác tài nguyên, nhất là dầu khí. Cơ cấu nền kinh tế đã có sự dịch chuyển tích cực, trong đó giảm dần tỷ trọng của nông nghiệp và tăng tỷ trọng của khu vực công nghiệp và dịch vụ. Trong năm 2017, Chính phủ đã ban hành tới 14 nghị quyết về đơn giản hóa thủ tục hành chính trên phần lớn các lĩnh vực.Điều này đã tạo được niềm tin, sự hứng khởi và tinh thần đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp đang lan tỏa sâu rộng trong toàn xã hội, trở thành động lực quan trọng của tăng trưởng kinh tế. Có thể nói, vai trò của Chính phủ kiến tạo bước đầu phát huy hiệu quả.

Vẫn còn nhiều thử thách

Nhìn lại tăng trưởng năm 2017, công nghiệp chế biến, chế tạo tăng trưởng mạnh đạt mức tăng cao nhất kể từ năm 2010 đến nay (trong đó có tăng trưởng mạnh của Samsung VN bán sản phẩm Samsung Note 8 ra thị trường) đã bù đắp sự sụt giảm của công nghiệp khai khoáng. Tiếp theo là công nghiệp xây dựng và tăng trưởng của dịch vụ du lịch, tăng trưởng từ ngành nông, lâm thủy sản và từ khu vực đầu tư nước ngoài...  Nếu những yếu tố thúc đẩy tăng trưởng mạnh này sang năm 2018 không còn nữa, thì việc thực hiện mục tiêu tăng trưởng đạt mức 6,5-6,7%, có thể gặp nhiều khó khăn.Bên cạnh đó, dự báo năm 2018, tình hình kinh tế thế giới và trong nước vẫn chưa hết khó khăn, đặc biệt hàng rào thuế quan từ các nước nhập khẩu sẽ có nhiều tác động đến hàng hóa xuất khẩu của VN. Do vậy, xuất khẩu của Việt Nam sẽ có thể chịu tác động từ xu thế bảo hộ thương mại.

Thách thức lớn nữa là hiện nay, nền kinh tế vẫn còn phụ thuộc vào các DN FDI. Cụ thể là nhờ vào “ông lớn” Samsung.Năm 2017 vừa qua, Samsung đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của nền kinh tế. Tuy nhiên, vào năm 2016, khi Samsungbị sự cố pin với điện thoại Galaxy Note 7, đã khiến Việt Nam thiệt hại khoảng 1 tỷ USD, tương đương với 0,5% GDP. Do vậy, việc tăng trưởng bị phụ thuộc nhiều các DN FDI không phải là hướng phát triển bền vững.

 Hiện nay, vấn đề chính là cần phải xử lý hài hoà giữa tăng trưởng trong ngắn hạn và tái cấu trúc thể chế. Bên cạnh đó là việc cân bằng được các vấn đề của xã hội, cải cách thể chế, tạo điều kiện cho nền kinh tế hoạt động hiệu quả hơn.

KTTN hoạt động khởi sắc, sẽ  là động lực quan trọng cho tăng trưởng. Nếu các chính sách từ phía Chính phủ phát huy hiệu quả tích cực, thì tăng trưởng kinh tế 2018 có thể đạt mức 6,8%. Năm 2017 là năm Việt Namcó nhiều tăng trưởng vượt bậc về số lượng cũng như sự cải thiện về chất lượng. Hành động quyết liệt của Chính phủ đã góp phần tạo ra những động lực phát triển kinh tế. Kết quả có được chủ yếu do thực thi chính sách hỗ trợ từ phía cung nền kinh tế, cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư, khuyến khích khởi tạo DN, hỗ trợ thị trường và DN trong những năm gần đây. Đây là điều được kỳ vọng giúp nền kinh tế năm 2018 tăng trưởng mạnh mẽ.

Giải pháp thực hiện

Năm 2018 là năm bản lề của Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2016 – 2020. Với quyết tâm cao theo đà tăng trưởng của năm 2017, ngay ngày đầu tiên của năm mới 2018, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã ký ban hành Nghị quyết 01 về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện. bên cạnh đó, Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách nhà nước năm 2018 cũng đề ra 4 trọng tâm trong chỉ đạo điều hành cùng 9 nhóm nhiệm vụ, giải pháp. Theo đó, Chính phủ  tiếp tục ổn định kinh tế vĩ mô, cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh; khuyến khích đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp, phát triển DN, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Bên cạnh đó, Chính phủ thực hiện quyết liệt cải cách hành chính, tăng cường kỷ luật, kỷ cương và đẩy mạnh phòng chống tham nhũng, lãng phí, nâng cao hiệu quả hoạt động đối ngoại, hội nhập quốc tế... Theo đó, Chính phủ khẳng định sẽ triệt để tiết kiệm các khoản chi ngân sách, rà soát, sắp xếp các nhiệm vụ chi chưa thực sự cấp thiết; hạn chế mua sắm xe ô tô công và trang thiết bị đắt tiền; hạn chế tối đa tổ chức hội nghị, lễ hội, hội thảo, khánh tiết, công tác nước ngoài. Quản lý chặt chẽ và sử dụng hiệu quả tài sản công, nợ công, tăng cường quản lý các quỹ ngoài ngân sách, kiểm tra, giám sát chặt chẽ việc vay, sử dụng vốn vay, trả nợ. Phấn đấu đến cuối năm 2018, nợ công khoảng 63,9% GDP, nợ Chính phủ khoảng 52,5% GDP, nợ nước ngoài của quốc gia khoảng 47,6% GDP. 

 Các trọng tâm chỉ đạo, điều hành của Chính phủ làphải thực chất trong thực hiện các đột phá chiến lược, cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh; khuyến khích đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp, phát triển DN, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Thực hiện quyết liệt cải cách hành chính, tăng cường kỷ luật, kỷ cương, nâng cao hiệu lực, hiệu quả thực thi pháp luật và sự lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành ở tất cả các ngành, các cấp. Đẩy mạnh phòng chống tham nhũng, lãng phí. Về cải cách hành chính, chỉ tiêu là đơn giản hóa, cắt giảm 50% danh mục hàng hóa, sản phẩm kiểm tra chuyên ngành, cắt giảm, đơn giản hóa 50% điều kiện đầu tư kinh doanh, giảm 2,5% số lượng đơn vị sự nghiệp công lập so với năm 2017, giảm 1,7% biên chế công chức và giảm tối thiểu 2,5% biên chế sự nghiệp hưởng lương từ ngân sách nhà nước so với số giao năm 2015…

 Những chỉ số rất ấn tượng về số thành lập DN mới, thu hút đầu tư trong nước và nước ngoài, và sự tăng trưởng vượt bậc của thị trường chứng khoán cho thấy niềm tin xã hội, niềm tin thị trường, niềm tin của các nhà đầu tư vào kinh tế Việt Nam ngày càng được củng cố. Để có được động lực tăng trưởng bền vững cho các năm 2018-2020, trước hết phải xác định năm 2018 là năm giảm chi phí kinh doanh, trọng tâm chính sách là phát triển thành phần kinh tế trong nước để thu hẹp khoảng cách GNI (Thu nhập quốc gia = GDP (Tổng sản phẩm trong nước) + Chênh lệch giữa thu nhập của người lao động Việt Nam ở nước ngoài gửi về và thu nhập của người nước ngoài ở Việt Nam gửi ra + Chênh lệch giữa thu nhập sở hữu nhận được từ nước ngoài với thu nhập sở hữu trả cho nước ngoài) và GDP, đẩy mạnh cải cách môi trường kinh doanh, giảm chi phí logicstic, đẩy mạnh cải cách DNNN, tạo điều kiện cho các thành phần kinh tế phát triển. 

Giải pháp quan trọng nữa đó là tăng cường hiệu lực quản lý và nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản công mà giải pháp trước hết là phải nới trần nợ công, tháo nút thắt cho đầu tư công để có tăng trưởng. Trần nợ công hiện nay đang là nút thắt ngặt nghèo, kìm hãm đầu tư công và tăng trưởng. Cần khẩn trương tháo bỏ các vướng mắc về quy trình, thủ tục hành chính… tập trung vốn đầu tư đảm bảo hoàn thành đúng tiến độ các dự án quan trọng quốc gia như tuyến Metro1 TP. HCM, đường sắt trên cao và Metro Hà Nội, sân bay Long Thành…

 Giải pháp về năng suất của lao động Việt Nam là một vấn đề cần tập trung giải quyết trong dài hạn, để theo kịp các quốc gia trong khu vực. Hiện nay, năng suất lao động của Việt nam còn thua cả Lào, nói chi đến Thái Lan, Philippines, Malaisia, Sigapore…Theo đó, lợi thế về lao động giá rẻ đang mất đi nhanh chóng do tác động của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và nền kinh tế Việt Nam có độ mở lớn nên sẽ chịu tác động nhiều từ tình hình kinh tế thế giới... Thực tế cũng cho thấy, chưa thể kỳ vọng vào sự đột phá về năng suất lao động, hiệu quả đầu tư và năng lực cạnh tranh của cả nền kinh tế.

Để thực hiện được mục tiêu cho năm 2018, ngoài những giải pháp có tính chiến lược như trên, Chính phủ sẽ tập trung tháo gỡ mọi rào cản, nhằm tạo đà cho KTTN phát triển. Chính phủ tiếp tục yêu cầu các bộ, cơ quan chức năng và chính quyền địa phương chủ động triển khai tốt trách nhiệm phục vụ DN, trong đó nhấn mạnh trách nhiệm của người đứng đầu từng đơn vị.Nhiều cơ chế, chính sách còn bất cập; Điều kiện kinh doanh, thủ tục hành chính trong một số lĩnh vực rườm rà; Tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại còn diễn biến phức tạp; Tinh thần, thái độ phục vụ, ý thức trách nhiệm của một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức còn hạn chế; Tình trạng tham nhũng, lãng phí vẫn xảy ra ở nhiều nơi…KTTN đang được quan tâm, tạo điều kiện thuận lợi để phát triển theo hướng tương xứng với vai trò trong nền kinh tế.

Năm 2018 mở ra với nhiều thông điệp tăng cường nhiệm vụ cho các thành viên từ Chính phủ,hy vọng rằng DN sẽ có thêm niềm tin chọn cho mình một hướng đi phù hợp và thay đổi để đón đầu cơ hội cũng như biến đe dọa thành cơ hội. Sức sống của môi trường kinh doanh cùng những cơ hội đầu tư kinh doanh tiếp tục mở ra, thị trường chắc chắn sẽ cạnh tranh hơn và đây chính là động lực phát triển kinh tế trong năm bản lề của nhiệm kỳ 2016-2020.

(*) Bài viết có tham khảo tài liệu của Tổng cục Thống kê Việt Nam, Cổng thông tin điện tử Chính phủ  và Nghị quyết 01/CP/2018 của Chính phủ.

• Ngày đen tối nhất lịch sử chứng khoán Việt: VN-Index giảm kỷ lục, thị trường ‘bốc hơi’ 185 nghìn tỷ
• Người tình tin đồn ca sỹ Mỹ Tâm – đại gia Dương Ngọc Minh ‘ngậm’ trái đắng sau tham vọng tỷ đô
• Xổ số Vietlott: Đồng Nai tiếp tục phát hành Jackpot thứ 7 tổng trị giá gần 290 tỷ đồng

Duy Khanh