Ông Nguyễn Văn Hoàn (54 tuổi, xã Phú Lâm, Yên Sơn, Tuyên Quang) được bà con trong xã gọi là nhà sáng chế "chân đất" với nhiều sáng kiến, cải tiến máy móc mang lại hiệu quả cao trong sản xuất nông nghiệp, như máy hút sâu chè, máy bón phân, máy hái chè... Đặc biệt, từ khi chiếc máy hút sâu chè được chế tạo thành công, việc sản xuất chè sạch của gia đình ông Hoàn và bà con trồng chè tại xã Phú Lâm, huyện Yên Sơn (tỉnh Tuyên Quang) trở nên dễ dàng và hiệu quả hơn so với trước.

Gia đình ông Hoàn cũng như các hộ dân khác trong thôn, thu nhập chính từ trồng chè, trung bình mỗi nhà sở hữu từ 8 đến 10ha. Để có sản phẩm chất lượng tốt, giá thành cao, cần phải có nguyên liệu tốt. Chè tươi ngon là loại búp “một tôm hai cá”, nghĩa là một nõn và hai lá non. Khi chè chuẩn bị vào thời kỳ thu hoạch cũng là lúc các loại sâu như bọ rày, bọ cánh tơ, nhện đỏ… phát triển mạnh. Những loại sâu này có đặc điểm chung là rất nhỏ, chúng hút nhựa cây ở phần búp non làm cho ngọn chè xoăn lại, có thể làm cây chết.

Từ đó, ông Hoàn nung nấu ý tưởng tạo ra chiếc máy bắt sâu. Để thực hiện, ông bắt đầu tìm hiểu đặc tính con sâu và phát hiện khi hút nhựa, sâu chỉ cắm vòi vào búp non, còn chân thả lỏng nên dễ dàng tách chúng khỏi ngọn chè. Tiếp đó ông mày mò đọc sách và tìm kiếm thông tin trên Internet các thiết bị tạo gió để hút sâu. Thất bại hết lần này đến lần khác, mãi đến năm 2008 ông mới thành công.

Với thiết bị, người dùng chỉ cần kéo máy qua mặt tán cây chè thì lập tức sâu sẽ bị hút vào trong bầu gió. Từ thành công này, dựa trên nguyên lý bầu hút gió, ông tạo ra thiết bị hút sâu cho rau và nhận được đơn đặt hàng từ các nơi như Quảng Ninh, Hà Giang.

Thành công với máy hút sâu chè năm 2008 thì giữa năm 2009 ông Hoàn tiếp tục cho ra đời với sáng chế máy cày kết hợp với bón phân vô cơ. Thường thì người dân ở thôn Tiền Phong vẫn sử dụng phương pháp truyền thống là cuốc rãnh bên cạnh cây, bỏ phân và lấp đất. Phương pháp đó tốn rất nhiều công, nên một số gia đình đã phun thuốc kích thích tăng trưởng, từ đó dẫn đến cây chè nhanh thoái hóa giống, ảnh hưởng tới sức khỏe người tiêu dùng.

Khắc phục điều này, ông Hoàn đã nghiên cứu và chế tạo thành công máy cày mi ni kết hợp với bón phân vô cơ hoạt động theo phương thức liên hợp “hai trong một”, đó là toa ống dẫn phân hóa học được thông với đế lưỡi cày theo thể thức xoắn ruột mèo. Khi đất được lưỡi cày lật lên cũng là lúc phân được đẩy xuống một lượng nhất định bằng một cữ cụ thể. So với phương pháp truyền thống, máy đã cho năng suất lao động tăng 300%. Cuối năm 2010, ông Hoàn tiếp tục nghiên cứu, sáng chế thành công máy hái chè mi ni cho một người sử dụng nhưng hiệu quả công việc bằng 10 người làm. 

Không chỉ vậy đến năm 2012, ông Hoàn đầu tư hơn 30 triệu đồng mua chiếc máy cắt chè của Nhật Bản để sử dụng nhưng phải bỏ vì không phù hợp với điều kiện sản xuất của địa phương. Không đành lòng để chiếc máy bị bỏ không, ông Hoàn lại bỏ công sức nghiên cứu, cải tiến lại chiếc máy cho phù hợp. Sau một thời gian mày mò, ông Hoàn cải tiến thành công chiếc máy hái chè cho hiệu suất cao hơn trước. Ông cho biết, với cách hái thủ công bằng tay, một người hái chè có kinh nghiệm cũng chỉ hái được khoảng 50 kg chè tươi/ngày nhưng chiếc máy hái chè do ông cải tiến có thể thu hái được hơn 3 tấn chè tươi/ngày. Chiếc máy hái chè cải tiến này ngoài Tuyên Quang thì nó đã có mặt ở nhiều nơi như Thái Nguyên, Yên Bái, Mộc Châu (Sơn La)…

Ông Hoàn tâm sự máy móc sản xuất ra để phục vụ và thay thế sức lao động con người. Ông chế tạo và cải tiến những chiếc máy không phải vì giải thưởng mà muốn giảm bớt sự vất vả cho người nông dân.

Với những sáng chế máy móc có tính ứng dụng thực tế cao, dễ sử dụng và mang lại nhiều lợi ích trong nông nghiệp, “ nhà sáng chế chân đất” Nguyễn Văn Hoàn đã nhận được nhiều bằng khen, giấy khen của tỉnh Tuyên Quang cũng như của Trung ương.

Máy hút sâu chè của ông được Hội Nông dân Việt Nam trao giải Nhì trong Cuộc thi sáng tạo kỹ thuật nhà nông toàn quốc lần thứ III năm 2008-2009.

• Sáng chế mới của Ford cho phép điều khiển xe ô tô bằng điện thoại thông minh

• Ai là người sáng chế ra chuột máy tính đầu tiên?

• Ai là người phát minh ra điều hòa nhiệt độ đầu tiên?

Thanh Hải (t/h)