Từ quan điểm của các nhà nghiên cứu khác nhau, khả năng gây nghiện của các loại chất kích thích có thể được đánh giá theo tác hại của nó, giá trị của các chất này trên đường phố, mức độ mà chất này kích hoạt hợp chất dopamine của não, mức độ sảng khoái sau khi sử dụng, mức độ mà chất này gây ra các triệu chứng khi cai nghiện và mức độ gây nghiện sau khi thử.

Cũng có những khía cạnh khác để đo lường khả năng gây nghiện của các chất kích thích và thậm chí có những nhà nghiên cứu cho rằng không có loại nào luôn gây nghiện. Dưới đây là 5 loại chất kích thích phổ biến và có tác dụng mạnh nhất theo các chuyên gia.

1. Heroin

Các nhà khoa học đã xếp heroin là loại chất kích thích gây nghiện nhất, đạt điểm 3/3 tối đa. Heroin là thuốc phiện khiến mức độ hợp chất dopamine trong não tăng lên tới 200 % ở động vật thí nghiệm. Ngoài việc được cho là loại chất gây nghiện nhất, heroin cũng nguy hiểm, bởi sử dụng quá liều có thể gây tử vong ngay lập tức.

Heroin cũng được đánh giá là loại chất gây hại thứ hai cho cả người dùng và xã hội. Thị trường cho các loại thuốc phiện bất hợp pháp, bao gồm heroin, được ước tính là 68 tỷ USD trên toàn thế giới trong năm 2009.

2. Cocaine

Cocaine can thiệp trực tiếp vào việc sử dụng hợp chất dopamine của não để truyền thông điệp từ tế bào thần kinh này sang tế bào thần kinh khác. Về bản chất, cocaine ngăn chặn các tế bào thần kinh tắt tín hiệu dopamine, dẫn đến việc kích hoạt bất thường lên hệ thống khen thưởng của não (reward system).

Trong các thí nghiệm trên động vật, cocaine khiến nồng độ dopamine tăng hơn 3 lần so với mức bình thường. Ước tính có khoảng 14 triệu đến 20 triệu người trên toàn thế giới sử dụng cocaine và trong năm 2009, thị trường cocaine trị giá khoảng 75 tỷ USD.

Crack (một loại cocaine được xử lý dưới dạng tinh thể), đã được các chuyên gia xếp hạng là loại chất kích thích gây hại lớn thứ 3.

Khoảng 21% những người thử cocaine sẽ trở nên phụ thuộc vào nó đôi khi trong cuộc sống hàng ngày. Cocaine tương tự như các chất kích thích gây nghiện khác, chẳng hạn như methamphetamine (ma túy đá) - chất kích thích đang tràn ngập trên thế giới, và amphetamine (một dạng chất kích thích).

3. Nicotine

Nicotine là thành phần gây nghiện chính của thuốc lá. Khi ai đó hút một điếu thuốc, nicotine được phổi hấp thụ nhanh chóng và đưa lên não.

Hơn 2/3 người Mỹ thử hút thuốc đã báo cáo việc trở nên phụ thuộc vào loại chất kích thích này trong suốt cuộc đời của họ. Năm 2002, WHO ước tính có hơn 1 tỷ người hút thuốc và ước tính thuốc lá sẽ giết chết hơn 8 triệu người mỗi năm vào năm 2030.

Tại một số thí nghiệm, những con chuột sẽ nhấn nút để được nhận nicotine trực tiếp vào máu của chúng - và điều này khiến nồng độ dopamine trong hệ thống khen thưởng của não tăng khoảng 25% đến 40%.

4. Thuốc an thần Barbiturat

Barbiturat là một nhóm thuốc ban đầu được sử dụng để điều trị chứng lo âu và gây ngủ. Chúng can thiệp vào tín hiệu hóa học trong não, tác dụng của nó là tắt các vùng não khác nhau.

Ở liều thấp, barbiturat gây hưng phấn, nhưng ở liều cao hơn, chúng có thể gây chết người do ức chế hô hấp. Việc nghiện barbiturat có thể trở nên phổ biến khi các loại thuốc này dễ dàng có sẵn theo toa, nhưng điều này đã giảm đáng kể vì các loại thuốc khác đã dần thay thế chúng.

Điều này cho thấy nếu một loại chất gây nghiện không được phổ biến rộng rãi, nó có thể gây hại rất ít tới con người và xã hội.

5. Rượu

Rượu có nhiều tác dụng đối với não, nhưng trong các thí nghiệm trên động vật, nó làm tăng mức độ dopamine trong hệ thống khen thưởng của não từ 40% đến 360% - và động vật càng uống nhiều thì nồng độ dopamine càng tăng.

Khoảng 22% những người đã uống rượu sẽ phát triển sự phụ thuộc vào rượu tại một số thời điểm trong cuộc sống của họ. Tổ chức WHO đã ước tính rằng 2 tỷ người đã sử dụng rượu vào năm 2002 và hơn 3 triệu người đã chết vào năm 2012 do uống rượu. Rượu cũng được xếp hạng là loại chất gây hại nhất bởi các chuyên gia khoa học.

•  Sinh con trai hay con gái phụ thuộc vào gen của người cha
• Cảnh báo: Những thói quen độc hại khi sử dụng chảo chống dính mà ai cũng đã từng mắc phải
• Những ngộ nhận thường thấy về việc giải rượu sau tiệc vui

Hoàng Ánh