Nấm vốn được biết là loại thực phẩm mang tới giá trị dinh dưỡng cao và hợp khẩu vị của nhiều người. Tuy nhiên nấm cũng lại là thực phẩm tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây ngộ độc dẫn tới tử vong nhất bởi theo thống kê tại Việt Nam có khoảng 50 - 100 loài nấm độc khác nhau. Có những loại nấm độc rất giống nấm thường, mọc lẫn với nấm ăn được, khiến người đi hái nấm rất dễ bị nhầm.

Được biết, mùa xuân thời tiết ấm là điều kiện thuận lợi cho nấm phát triển. Đây cũng là thời điểm xảy ra các vụ ngộ độc do ăn phải nấm độc. Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) là nơi tiếp nhận những ca ngộ độc nặng, tỷ lệ tử vong cao đến 50%. Tiến sĩ Nguyễn Tiến Dũng, Trung tâm Chống độc cho biết, hiện nay nhiều người cho rằng nấm độc có màu sắc sặc sỡ là không đúng. Trung tâm tiếp nhận cấp cứu nhiều người ăn loại nấm trắng rất ngọt, mềm nhưng lại là loại nấm cực độc. Kể cả côn trùng ăn nấm độc, người ăn côn trùng này cũng có thể bị ngộ độc.

Dưới đây là nhận dạng những loại nấm độc gây hại cho sức khỏe:

Nấm độc tán trắng

Nấm độc tán trắng có tên khoa học là Amanita verna. Đây là loại nấm mọc thành từng cụm hoặc đơn chiếc trên mặt đất trong rừng và một số nơi khác... Độc tố chính có trong nấm tán trắng là các amanitin (amatoxin) có độc tính cao, chỉ cần ăn một cây nấm cũng có thể bị tử vong.

Độc tính amanitin có trong nấm tán trắng không mất khi đun sôi hoặc sấy khô. Độc tố của nấm tác dụng lên tế bào gan gây hoại tử gan, thải trừ qua nước tiểu, sữa gây ngộ độc cho trẻ còn bú sữa.

Đặc điểm nhận dạng của nấm độc tán trắng:

Mũ nấm: Màu trắng, bề mặt mũ nhẵn bóng, lúc non đầu tròn hình trứng, mũ nấm đính chặt vào cuống. Khi trưởng thành mũ nấm phẳng với đường kính khoảng 5 – 10 cm. Khi già mép mũ có thể cụp xuống.

Phiến nấm: Màu trắng.

Cuống nấm: Màu trắng, có vòng dạng màng ở đoạn trên gần sát với mũ.

Chân cuống phình dạng củ và có bao gốc hình đài hoa.

Thịt nấm: Mềm, màu trắng, mùi thơm dịu.

Nấm độc trắng hình nón

Loại nấm này có hình dáng khá giống nấm độc tán trắng nhưng mũ nấm có màu trắng, bề mặt nhẵn bóng, mũ nấm lúc non đầu tròn hình trứng, mép khum đính chặt vào cuống. Khi trưởng thành mũ nấm thường khum hình nón với đường kính khoảng 4 – 10 cm. Cuống nấm có màu trắng, có vòng dạng màng ở đoạn trên gần sát với mũ. Chân cuống phình dạng củ và có bao gốc hình đài hoa. Thịt nấm mềm, màu trắng và có mùi khó chịu.

Nấm độc mũ khía nâu xám

Loại nấm này mọc trên mặt đất trong rừng, nơi có nhiều lá cây mục nát và một số nơi khác...

Mũ nấm hình nón đến hình chuông, đỉnh nhọn, có các sợi tơ màu từ vàng đến nâu tỏa ra từ đỉnh mũ xuống mép mũ nấm. Khi già, mép mũ nấm bị xẻ ra thành các tia riêng rẽ; Đường kính mũ nấm từ 2 – 8cm. Phiến nấm lúc non có màu hơi trắng gắn chặt vào cuống nấm và khi già có màu xám hoặc nâu tách rời khỏi cuống nấm. Cuống nấm có màu từ hơi trắng đến vàng nâu dài 3-9cm, không có vòng cuống. Thịt nấm màu trắng.

Độc tố chính của loại nấm này là muscarin.

Nấm ô tán trắng phiến xanh

Loại nấm này mọc thành từng cụm hoặc đơn chiếc ở ven chuồng trâu, chuồng bò, trên bãi cỏ, ruộng ngô và một số nơi khác... Mũ nấm lúc còn non có hình bán cầu dài, màu vàng nhạt, có các vảy nhỏ màu nâu nhạt hoặc xám nhạt. Khi trưởng thành mũ nấm hình ô hoặc trải phẳng, màu trắng, đường kính mũ: 5 – 15 cm. Trên bề mặt mũ nấm có các vẩy mỏng màu nâu bẩn, vảy dày dần về đỉnh mũ. Phiến nấm (mặt dưới mũ nấm) lúc non có màu trắng, lúc già có ánh màu xanh nhạt hoặc xanh xám, nấm càng già màu xanh càng rõ.

Cuống nấm có màu từ trắng đến nâu hoặc xám, có vòng ở đoạn trên gần sát với mũ. Chân cuống không phình dạng củ và không có bao gốc; Dài 10 – 30 cm. Thịt nấm có màu trắng.

Loại nấm này có độc tính thấp, chủ yếu gây rối loạn tiêu hóa.

Nấm amanit bắt ruồi

Đây là một loại nấm độc và có thể tác động đến trí tuệ, thuộc loại nấm Amanit. Có một vài loại nấm khác trong họ Amanit và từng loại lại có những chiếc mũ màu sắc khác nhau: màu vàng, màu hồng và màu nâu.

Nấm đen nhạt

Nấm đen nhạt hay còn gọi là nấm xanh đen, nấm bừu. Quả nấm thường có màu xanh đen hoặc xanh oliu.

Loại nấm này thường mọc đơn độc hoặc thành cụm ở trên mặt đất rừng hoặc bãi cỏ. Đây là loại nấm cực độc bởi chỉ cần 30g nấm đã đủ giết chết một người trưởng thành.

Nấm Entoloma sinuatum

Nấm Entoloma sinuatum có dạng hình nón, cuống hình trụ, tán nấm có màu nâu. Chúng thường mọc ở bìa rừng từ cuối xuân đến đầu thu, loại nấm này chứa chất kịch độc người bệnh sẽ có các biểu hiện diễn ra rất nhanh trong vòng vài giờ như: rối loạn ý thức, đau bụng, tiêu chảy, rối loạn điện giải, hạ huyết áp và nhanh chóng rơi vào hôn mê, chất độc cao có thể dẫn đến tử vong rất nhanh.

Nấm độc trắng hình trứng

Nấm độc tán trắng hình trứng có thể gây chết người nếu ăn phải. Ở loài nấm này, mũ nấm hình trứng, màu trắng; cuống nấm hình trụ tròn, phần gốc hình củ; thịt nấm màu trắng và có mùi hắc. Nấm độc tán trắng hình trứng thường mọc vào cuối xuân, đầu hè.

Nấm phiến đốm chuông

Mũ nấm hình chuông, đường kính 2-3,5cm. Các phiến có vân, màu xanh rồi đen. Nấm có lớp thịt mỏng, màu da sơn dương. Thịt nấm phiến đốm chuông không mùi, chứa những chất độc gây ảo giác. Nấm mọc trên phân hoại mục ở các bãi cỏ từ tháng 1 đến tháng 9 hằng năm.

• Phân biệt nấm độc và nấm thường
• Nghệ An: 6 người ngộ độc do ăn nấm lửa cực độc
• Nguy cơ ngộ độc do ăn ốc biển lạ

PV(t/h)