Được biết, ông Phan Văn Lệ sinh năm 1959 ở Lai Xá, Vĩnh Thủy, Vĩnh Linh và hiện đang sinh sống ở xóm Nam Hải, thị trấn Hồ Xá, huyện Vĩnh Linh, Quảng Trị.

Lớn lên ở Nông trường Bến Hải, chuyên trồng tiêu, ông Lệ đã thấu hiểu được những vất vả của người trồng tiêu. Mẹ ông, vào những ngày thu hoạch tiêu phải thức thâu đêm để bóc, hơi cay của tiêu làm nước mắt mẹ chảy dài. Ông quyết tâm phải chế tạo được máy bóc hạt tiêu giúp cho mẹ và các công nhân trong nông trường đỡ vất vả hơn. Lớn lên, ông xin vào công tác tại xưởng cơ khí của Nông trường Bến Hải để thuận tiện cho việc sáng chế của mình.

Máy có 3 phần (giá đỡ gồm khung máy, bánh xe, ray đẩy; động cơ gồm môtơ điện, bánh đà, dây curoa và cuối cùng là bộ phận tuốt có trục xoắn, máng chứa tiêu, máng sàng lọc tiêu). Khi máy hoạt động, buồng tiêu được đưa vào miệng máng và xuống trục cuốn, tại đây có lực ép để tiêu rời khỏi cuống, cuống được đẩy ra ngoài, tiêu phân ra loại tốt xấu, lọt qua sàng và xuống máng. Máy chạy bằng điện nhưng vẫn có thể sử dụng tay quay để hoạt động.

“Máy tuốt hồ tiêu anh Lệ” đang là một thương hiệu rất được người trồng hồ tiêu vùng Quảng Trị, Quảng Bình tín nhiệm cao, bởi trước đây một người tuốt nhanh mỗi giờ chỉ được 50 kg hồ tiêu, nhưng nay dùng bằng máy thì gấp 20 lần (1 tấn/giờ) và còn tự động phân chia hồ tiêu hạt to chắc với hạt nhỏ lép và cọng qua 3 máng riêng biệt. 

 Trọng lượng máy chỉ có 50 kg, di chuyển dễ dàng nhờ hệ thống bánh xe, tay đẩy. Những nơi không có điện hoặc những lúc bị mất điện, máy vẫn hoạt động tốt nhờ dùng máy nổ thay thế. 

Chiếc máy nhổ sắn là sáng chế thứ hai của người nông dân mê sáng tạo này. Sau chuyến thăm người thân ở huyện Đakrông, thấy bà con thu hoạch sắn một cách khó khăn, dùng sức khó khăn lắm mới kéo được sắn từ dưới đất lên, ý tưởng mới lại lóe sáng trong tâm trí ông. Nghĩ là làm, ông về nhà hì hục vạch ý tưởng và cặm cụi sáng chế ra chiếc máy nhổ sắn bất kể ngày đêm. Chỉ sau một tháng, chiếc máy nhổ sắn đã được đưa ra sử dụng. Máy có trọng lượng là 20kg, được cấu tạo như một chiếc xe đẩy, bánh xe đặc để dễ di chuyển ở nhiều địa hình khác nhau. Bộ phận chính của máy gồm tay lái và thân máy được thiết kế linh hoạt, hai má kềm dùng để cắt và nhổ sắn.

Tại Hoài Nhơn, Bình Định, ông Trương Văn Cọt cũng nổi tiếng nhờ sáng chế máy tuốt hạt tiêu. Với sáng chế máy tuốt hạt tiêu, ông Cọt đã giành giải nhất tại Hội thi “Sáng tạo nhà nông” do Hội Nông dân tỉnh phối hợp với Sở KH&CN tổ chức năm 2017 và được UBND tỉnh tặng Bằng khen.

Chiếc máy tuốt hạt tiêu của ông Cọt có 3 phần: giá đỡ gồm khung máy, bánh xe, ray đẩy; phần động cơ gồm mô-tơ điện, bánh đà, dây cu-roa và bộ phận tuốt có trục xoắn, máng chứa tiêu, máng sàng lọc tiêu. Ông Cọt cho biết: Trong cùng một thời gian, máy tuốt tiêu cho công suất nhanh gấp 20 lần (1 tấn hạt tiêu/giờ) so với làm thủ công. Tiêu tươi vừa hái xong đưa vào máy suốt, đạt tỉ lệ sạch cuống 95% và không phải phơi héo như khi sử dụng máy quay tay. Máy tuốt hạt tiêu của ông Cọt hoạt động hiệu quả, được nhiều nông dân trong tỉnh mua về dùng.

• Danh sách Bằng độc quyền giải pháp hữu ích công bố tháng 10/2018

• Nhà sáng chế miệt vườn Lê Phước Lộc nổi tiếng với cây kéo cắt tỉa cành đa năng

• Nhà sáng chế Lê Huy Điệp: Hành trình từ nông dân thành ông chủ lớn

Linh Chi (t/h)