Đối với nhiều người, việc mua vàng mã về cúng và hóa trong các ngày rằm, mùng một, giỗ chạp…là việc không thể thiếu. Nhà giàu thì đặt nhà lầu, xe hơi, đồ dùng cao cấp để “gửi” cho người âm. Nhà nghèo thì cũng phải bộ quần áo, khay trà, hộp nữ trang, tiền vàng đô la “Ngân hàng địa phủ” gửi cho người thân ở dưới cho “trần sao âm vậy”. Tuy nhiên, các vị chức sắc Phật giáo khẳng định, đạo Phật không khuyên chúng sinh làm vậy, theo quan niệm của Phật giáo, việc làm đó sẽ chẳng thể đến được với người đã khuất.

Theo Văn hóa Phật giáo Việt Nam, Hòa thượng Thích Thanh Nhiễu - Phó chủ tịch Thường trực Hội đồng trị sự, Giáo hội Phật giáo Việt Nam - cho biết: "Đó là quan niệm dân gian chứ trong toàn bộ kinh Phật không có điều răn nào khuyên đốt vàng mã. Ta ảnh hưởng của văn hóa Trung Quốc trước đây. Phật tử đến chùa nghe giảng thì đã được các quý Thầy giảng rằng không nên đốt vàng mã, giảm bớt việc ác và làm nhiều việc thiện thì mới được phúc chứ không phải đốt nhiều vàng mã là được phúc. Đốt nhiều vừa ảnh hưởng kinh tế, vừa ô nhiễm môi trường".

Mới đây, Giáo hội Phật giáo Việt Nam vừa có công văn gửi Ban trị sự Giáo hội Phật giáo các tỉnh, thành phố trực thuộc hệ thống của Giáo hội Phật giáo Việt Nam đề nghị tăng ni hướng dẫn phật tử và người dân loại bỏ mê tín dị đoan, trong đó có hoạt động đốt vàng mã - một trong những hiện tượng gây phản cảm tại nhiều di tích trong các mùa lễ hội nhiều năm gần đây.

Trao đổi về vấn đề này trên Kinh tế & Đô Thị, nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Nguyễn Hùng Vĩ - nguyên giảng viên trường Đại học Khoa học xã hội nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội) cho biết: "Đốt vàng mã là phong tục thuộc về Đạo giáo, bắt nguồn từ tục chia của cho người đã khuất từ xa xưa mà hiện nay còn lưu lại ở một số tộc người thiểu số. Ban đầu, người ta chia của thật như vòng tay, giáo mác, công cụ; sau đó đúc nhái những thứ đó để tiết kiệm, gọi là đồ minh khí.

Từ khi có giấy, người ta làm tiền và khí cụ, phương tiện bằng giấy, dùng lửa “hóa” gửi sang thế giới bên kia. Khi làm bằng giấy là một hành vi tiết kiệm và mang tính biểu tượng. Khi xưa, thầy cúng kiêm luôn làm vàng mã, cho nên khi cúng thì xui người ta đốt nhiều để dễ bán hàng. Từ đó dân đua nhau. Miệng thầy cúng thì dẻo, lại thêm phần tín ngưỡng u u minh minh nên nhiều người tin. Rồi người này học đòi đua tranh mà đẩy dần lên".

Thượng tọa Thích Nhật Từ, Ủy viên Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Phó viện trưởng Học viện Phật giáo phân tích năm 2009, Chính phủ có công văn về việc cấm đốt vàng mã nơi công cộng. Năm 2013, Nghị định 157 quy định phạt người đốt vàng mã nơi công cộng 500.000 đồng. "Nếu như thời điểm này, Giáo hội Phật giáo ban hành công văn trên thì sẽ hiệu quả hơn nhiều, vì nó tạo được hiệu ứng như domino. Theo Phật giáo, người chết thì đều tái sanh hết. Cho nên, việc tin rằng dưới âm phủ có sự sống của người chết là không đáng được tin, không đáng được khích lệ", Thượng tọa Thích Nhật Từ nói.

Do đó, vị thượng tòa này cho rằng, các chùa cần quán triệt thực hiện theo tinh thần của công văn đó. Với tổng số tiền mà người dân mua vàng mã mang vào chùa đốt có thể nuôi được hàng triệu người Việt nghèo khó. Bởi khi "chúng ta thay đổi được cái đó thì giá trị tích cực sẽ tăng lên".

• Ngày Vía Thần Tài: Có nên "chen chân" đi mua vàng?
• Ngày Vía Thần Tài: Những lưu ý và điều cấm kỵ ai cũng phải biết
• Tổng hợp những bài văn khấn cho dịp lễ chùa đầu năm

Hà My(t/h)