Phát biểu góp ý thảo luận về dự thảo luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi tại Kỳ họp thứ 4 Quốc hội Khóa XIV những ngày vừa qua, vấn đề được nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm nhiều nhất là việc có nên cho phá sản ngân hàng yếu kém hay không.

Theo đó các đại biểu đều khẳng định cần phải kiểm soát đặc biệt với những ngân hàng yếu kém có rủi ro bị phá sản. Theo ý kiến của nhiều đại biểu việc phá sản ngân hàng có thể tác động tiêu cực tới tâm lý người gửi tiền cá nhân ồ ạt rút tiền, điều này có thể gây đổ vỡ domino dây chuyền với hệ thống ngân hàng.

Tuy nhiên nếu không cho phá sản sẽ gây tâm lý ỷ lại của ngân hàng, không đảm bảo yếu tố thị trường. Mặt khác việc Nhà nước mua lại ngân hàng yếu kém đồng nghĩa với việc phải đứng ra giải quyết xử lý hàng nghìn tỷ đồng nợ xấu, điều đó tạo thêm gánh nặng cho nhà nước.

Theo nhiều đại biểu Quốc hội nếu phá sản tổ chức tín dụng là bắt buộc thì dự thảo luật cần phải có quy định rõ hơn về các phương án phá sản, áp dụng nhằm đảm bảo quyền lợi cho người gửi tiền.

Liên quan đến vấn đề có nên cho phá sản ngân hàng hay tiếp tục nhà nước bao bọc bằng cách mua lại và gánh các khoản nợ xấu của các tổ chức tín dụng này, trao đổi với phóng viên, Chuyên gia kinh tế - TS Bùi Trinh khẳng định: “Rất khó để nói nên hay không nên cho phá sản ngân hàng lúc này vì tác động rất lớn đến hệ thống tài chính quốc gia”.

TS Bùi Trinh phân tích, về bản chất ngân hàng thực chất là doanh nghiệp, ngân hàng kiếm tiền bằng cách cho vay tiền với lãi suất cao hơn chi phí vay số tiền cho vay. Các kênh huy động tiền của ngân hàng gồm: Huy động tiền của chủ sở hữu, huy động tiền gửi, vốn vay...

Trong các kênh huy động tiền trên thì ngân hàng Việt Nam thì huy động tiền gửi của người dân, doanh nghiệp chiếm đến hơn 80%. Do đó vấn đề quyết định cho hay không cho phá sản ngân hàng không phải chỉ dựa vào mệnh lệnh hành chính.

Về nguyên tắc thị trường ngân hàng cũng như doanh nghiệp thua lỗ yếu kém bị phá sản là đương nhiên. Quyền lợi người gửi tiền sẽ dựa vào bảo hiểm tiền gửi theo quy định của luật hiện nay.

Nếu chúng ta thực hiện theo nguyên tắc này, nó sẽ không sai nhưng sẽ sinh ra hậu quả. Nếu người gửi tiền cảm thấy không được bảo vệ quyền lợi họ sẽ rút tiền khỏi các ngân hàng. Cuối cùng sẽ gây hiệu ứng phản tác dụng gây ảnh hưởng đến hoạt động của toàn hệ thống, của cả ngân hàng hoạt động tốt, cũng như không tốt.

Theo ông Trinh, ngay bây giờ chúng ta chưa thể nói cho hay không cho phá sản ngân hàng nhưng tương lai cần phải quy định rõ vấn đề này để người gửi tiền hiểu: Khi người dân có tiền nhàn rỗi không kinh doanh mà mang gửi ngân hàng để ngân hàng kinh doanh và hưởng lãi suất thì khi ngân hàng phá sản thì người gửi tiền chỉ được hưởng bảo hiểm tiền gửi.

Việc gửi tiền vào ngân hàng có nguy cơ bị mất khi ngân hàng phá sản mang đến yếu tố tích cực:

Thứ nhất, để người dân có ý thức trong việc lựa chọn ngân hàng uy tín, ngân hàng lớn thanh khoản tốt mà không chạy theo lãi suất.

Thứ hai, người dân sẽ không cất tiền, không gửi tiền lấy lãi mà sử dụng vào mục đích sản xuất kinh doanh. Qua đó tạo hệ sinh thái khởi nghiệp trong toàn dân, tạo ra của cải vật chất lớn hơn.

Cũng liên quan đến vấn đề xử lý ngân hàng yếu kém hiện nay TS Bùi Trinh cho biết: “Nguyên nhân dẫn đến ngân hàng yếu kém do “giấu bệnh sợ thuốc”. Nguy hiểm nhất của chúng ta hiện nay là chạy theo thành tích, chạy theo chỉ tiêu mà không nhìn vào thực chất.

TS Bùi Trinh chỉ rõ, ngân hàng yếu kém nguy cơ phá sản đều âm vốn chủ sở hữu. Nguyên nhân hiện tượng này là do nợ xấu cao, không thu hồi được tài sản cho vay. Căn nguyên của mọi vấn đề trên là câu chuyện lãi suất.

Có thời điểm lãi suất huy động của ngân hàng lên đến gần 20%, lãi suất huy động cao đồng nghĩa với việc lãi suất cho vay ra phải cao. Với lãi suất cho vay có thời điểm lên đến 22%-25%, lãi suất cao dẫn đến doanh nghiệ hoạt động khó khăn.

Cùng với việc thẩm định hồ sơ cho vay có vấn đề yếu kém về trình độ, có vấn đề tư lợi giữa cán bộ ngân hàng và người đi vay. Cuối cùng dẫn đến tài sản thế chấp được định giá sai thấp hơn số tiền vay, gây ra nợ xấu của ngân hàng.

Theo TS Bùi Trinh khi có hiện tượng chạy đua lãi suất đáng nhẽ cơ quan quản lý nhà nước phải “bốc thuốc” trị bệnh ngay để tránh hậu quả như hiện nay.

Hoàng Linh