Trao đổi với PV, bà Lại Việt Anh, Phó cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) thừa nhận sau 5 năm triển khai Nghị định 52/2013 về hoạt động thương mại điện tử đã tồn tại nhiều bất cập mới, đặc biệt liên quan đến hoạt động của các sàn thương mại điện tử.

Dễ dãi trong việc cho mở shop

Chỉ vài click chuột, chủ shop đã có gian hàng riêng trên một số sàn thương mại điện tử như Lazada, Shopee, Sendo.

Anh Nguyễn Điệp - chủ một shop bán đồ lưu niệm tại quận Bắc Từ Liêm (Hà Nội) cho biết: “Chủ shop không cần đăng ký kinh doanh và không phải trả phí cho nhà xây dựng nền tảng. Chủ shop cũng gần như thoải mái muốn bán gì thì bán, bán giá nào thì giá, đăng thông tin thế nào thì đăng trên các sàn”.

Anh bảo chính sách "4 không" của các sàn này: Không mất phí, không cần giấy phép kinh doanh, không bị kiểm duyệt và không mất thời gian, tạo thuận lợi cho những người bán lẻ như anh.

Là một người bán giày online, chị Hải Lý (Gia Lâm, Hà Nội) cho biết chính bản thân cũng cảm thấy bất ngờ về sự “thoải mái” khi đi bán hàng trên Shopee và Sendo. Chị Lý cho biết bản thân nhập giày của một số mối ở Lạng Sơn mà chính chị cũng không rõ nguồn gốc.

“Mình cứ thấy mẫu nào đẹp, mẫu nào chạy là nhập về thì bán thôi, chứ mình cũng không biết nguồn hàng. Cứ theo mác dán trên sản phẩm mà quảng cáo là giày Adidas, Nike, Lining… rồi bán thôi. Tôi cũng không thấy ai phàn nàn hay kiểm duyệt gì về hàng hóa bán trên đó cả”, chị Lý nói.

Khi khách hàng mua hàng trên sàn, chủ shop online sẽ được thông báo và tự gói hàng cho khách. Hàng sẽ được giao cho một đơn vị vận chuyển mà sàn ký hợp tác để chuyển cho khách hàng.

Nghĩa là, hàng hóa có thể đóng gói sơ sài hay kỹ càng là tùy ở chủ shop online. Ngoài ra, đơn vị vận chuyển hàng hóa có thể chuyển hàng nhanh hay chậm, chủ shop online cũng không được biết.

Việc kiểm soát một cách sơ sài, thậm chí là không kiểm soát các mặt hàng đăng bán của các sàn thương mại điện tử khiến khách hàng như gặp không ít phiền toái khi mua sắm, thậm chí là “lạc” giữa một rừng hàng hóa không rõ nguồn gốc.

Cũng từ việc không kiểm soát hàng hóa đăng bán, một shop online tại Hà Nội đã “vô tư” bán đồ chơi cho trẻ em có bản đồ đường lưỡi bò phi pháp của Trung Quốc trên Shopee. Vụ việc chỉ bị phát hiện khi phụ huynh mua hàng về phản ánh. Sau đó Shopee mới biết và gỡ sản phẩm, nhưng đã có 17 bộ bản đồ được bán thành công.

Thả nổi hàng giả, hàng nhái, Shopee, Lazada, Sendo đều có ý đồ riêng?

Ông Trần Công Thành, đồng sáng lập Công ty MediaZ, tác giả cuốn sách “Facebook marketing từ A đến Z”, cho rằng việc dễ dãi cho mở shop online chính là chiến thuật của các sàn thương mại điện tử.

Ông phân tích trong giai đoạn đầu mới gia nhập thị trường, các sàn thương mại điện tử thường muốn tìm kiếm người bán, khách hàng và xây dựng suy nghĩ "trên sàn cái gì cũng có”. Từ đó, sàn sẽ thu hút cá nhân mở shop online, vì lực lượng này mở shop đơn giản hơn nhiều những đơn vị chuyên nghiệp, có đăng ký kinh doanh.

“Trong giai đoạn đầu tiên, các sàn sẽ phải cạnh tranh với nhau về đa dạng hóa sản phẩm, phải có nhiều hàng, hàng có sẵn để đáp ứng nhu cầu của khách. Mở đường dễ dãi cho shop online là một chiến thuật nhằm hướng tới điều này”, ông Thành nói.

Lãnh đạo một sàn thương mại điện tử lớn hiện nay nói các sàn có lý do để “dễ dãi” trong việc cho cá nhân mở shop online bán hàng, cũng như trong khâu kiểm soát. Vị này cho biết bản chất các sàn hiện nay đều mong muốn có nhiều hàng hóa được bày bán, có nhiều người mua và người bán. Do đó, trên các sàn vừa có hàng tốt, vừa có bán hàng chất lượng cũng bình dân.

Với hàng tốt, sàn thường kiểm soát một cách chặt chẽ bằng các điều kiện kinh doanh, giấy phép kinh doanh, thử sản phẩm mới cho rao bán. Tuy nhiên, với những mặt hàng bình dân, sàn thường tạo cơ chế thông thoáng để thu hút nhiều cá nhân mở shop.

Khi các cá nhân có thể mở shop một cách dễ dàng, hàng hóa trên sàn sẽ nhiều hơn, phong phú hơn, từ đó hấp dẫn người tiêu dùng đến với sàn. Vị này cũng nhấn mạnh mở đường cho hàng bình dân cũng là cách thu hút lượng khách hàng bình dân, có nhu cầu mua sắm những mặt hàng giá rẻ, chất lượng không đòi hỏi cao.

“Cả người bán và người mua đều biết về chất lượng hàng hóa. Khách hàng biết và họ chấp nhận mua, nghĩa là họ chấp nhận đến với sàn”, vị này nói.

Vị này cũng thừa nhận những rủi ro khi tạo điều kiện dễ dàng trong việc mở shop online, tuy nhiên tùy vào định hướng của doanh nghiệp, từng sàn mà sẽ có chính sách thích hợp. Ngoài ra, việc các sàn tạo điều kiện thuận lợi cho người kinh doanh, cũng giúp nhiều khách hàng tìm được hàng giá rẻ, vừa túi tiền.

Nói về việc kiểm soát hàng hóa, vị này cho rằng các sàn hiện nay chủ yếu áp dụng khâu kiểm sau, nghĩa là khi hàng được đăng lên sàn, phát sinh vấn đề mới điều tra và xử lý. Việc hậu kiểm sẽ giúp doanh nghiệp đạt hiệu quả tối ưu, tạo điều kiện thông thoáng cho người bán hàng.

“Nếu kiểm soát quá chặt, gắt gao, sẽ không thu hút việc mở shop trên sàn, từ đó sàn lại kém hiệu quả hơn”, vị này chia sẻ.

Trên cở sở các bất cập hiện nay, cơ quan quản lý Nhà nước sẽ siết chặt hơn các quy định về thương mại điện tử đối với các sàn khi xây dựng dự thảo Nghị định mới. Tuy nhiên, bà Việt Anh nhấn mạnh cũng cần phải tạo điều kiện tự do kinh doanh và có chính sách hợp lý để phát triển thương mại điện tử.

• Bánh trung thu Hồng Kông giá rẻ như cho tràn lan trên thị trường
• Việt Nam bị siết chặt bản quyền online tại Asiad 2018
• Nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp bằng tài sản trí tuệ

Kim Dung (t/h)