Nhóm nghiên cứu mới đây đã công bố một phát hiện quan trọng về việc tìm ra “DNA” của hơn 340.000 ngôi sao trong giải ngân hà. Phát hiện quan trọng này có thể giúp các nhà khoa học tiến gần hơn tới mục tiêu tìm ra các anh chị em thất lạc của Mặt trời đang nằm rải rác khắp bầu trời.

Cuộc khảo sát đầy tham vọng của nhóm nhà khoa học được đặt tên là Galactic Archaeology, gọi tắt là GALAH, bắt đầu từ cuối năm 2013. Khảo sát này nằm trong chuỗi nhiệm vụ khám phá ra sự hình thành và tiến hóa của các thiên hà. Dự kiến GALAH sẽ tiến hành khảo sát trên 1 triệu ngôi sao trong vũ trụ.

Được biết, GALAH sẽ thực hiện nhiệm vụ với sự hỗ trợ của thiết bị phổ kế HERMES tại đài thiên văn AAO gần Coonabarabran, bang New South Wales để thu thập phổ quang của 340.000 ngôi sao.

Gần đây, GALAH đã thu được những kết quả mới khá quan trọng giúp các nhà khoa học hiểu ra được phần nào quá trình hình thành của vũ trụ, từ việc chỉ có khí hydro và heli, sau vụ nổ Big Bang, lại có thể có đầy đủ các yếu tố cần cho sự sống mà Trái Đất của chúng ta đang có.

Tiến sĩ Gayandhi De Silva thuộc Đại học Sydney, thành viên nhóm nghiên cứu cho biết: “Chưa có cuộc khảo sát nào có thể thu được nhiều yếu tố có trên các ngôi sao như GALAH”.

Tiến sĩ cũng cho biết thêm: “Những dữ liệu thu được sẽ cho phép các nhà nghiên cứu lần được dấu vết thủa ban đầu của Thiên hà, bao gồm cụm sinh của Mặt Trời và những ngôi sao mang năng lượng mặt trời đang tồn tại ở trong vũ trụ - những điều mà các nhà nghiên cứu chưa từng thu được trước đây”.

Tiến sĩ Sarah Martell, người đứng đầu cuộc khảo sát GALAH giải thích rằng: Mặt Trời cũng giống như các ngôi sao khác, nó được tạo ra từ một tập hợp hàng ngàn ngôi sao khác nhau. Mỗi ngôi sao trong cụm sao này sẽ có cùng các thành phần hóa học hoặc cấu trúc (DNA). Sau vụ nổ Big Bang, những cụm sao này nhanh chóng bị vũ trụ phân tách và nằm rải rác khắp nơi trên bầu trời.

“Mục tiêu của nhóm nghiên cứu GALAH là tạo ra các so sánh DNA giữa các ngôi sao để tìm ra các họ hàng gần của chúng”.

Vấn đề đặt ra cho các nhà khoa học đó là họ khôn g thể thu thập được DNA của các ngôi sao từ các kính thiên văn hay vệ tinh nên nhóm nghiên cứu đã thay đổi phương thức thực hiện thông qua sự hỗ trợ của các thiết bị đo quang phổ.

Phó giáo sư Daniel Zucker, từ Đại học Macquarie, cho biết các nhà thiên văn học đã đo được vị trí và kích thước của các đường tối màu trong phổ quang để tính ra khối lượng của mỗi phần tử trong một ngôi sao.

Ông nói: "Mỗi nguyên tố hóa học đều để lại một dải đen đặc biệt ở những bước sóng cụ thể trong các phổ này, nó tương tự  như dấu vân tay của mỗi người đều khác nhau.

Kể từ năm 2014, nhóm GALAH đã dành hơn 280 đêm quan sát tại trạm thiên văn Anglo để thu thập tất cả dữ liệu.

Nghiên cứu sinh, tiến sĩ Sven Buder thuộc Viện thiên văn học Max Planck, Đức cho biết : “Chúng tôi đã tạo ra những mã code chuyên biệt để nhận dạng các mẫu trong phổ của một tập con các ngôi sao mà chúng tôi đã phân tích rất cẩn thận. Sau đó, chúng tôi sử dụng thuật toán học của Cannon  để xác định số lượng của mỗi phần tử trong tất cả 340.000 ngôi sao".

Kết hợp những gì thu được từ GALAH với Gaia – một thuyết nghiên cứu về Trái Đất -  sẽ không chỉ cung cấp các vị trí và khoảng cách của các ngôi sao, mà còn cả chuyển động của chúng trong Thiên hà.

Giáo sư Tomaz Zwitter thuộc Đại học Ljubljana, Sloveniacho biết những kết quả từ cuộc khảo sát của GALAH ngày hôm nay là rất quan trọng để giải thích cho những giả thuyết của Gaia: "Tính chính xác về những gì chúng ta thu được từ GALAH là chưa từng có trong một cuộc khảo sát lớn như vậy”.

Tiến sĩ Sanjib Sharma từ Đại học Sydney đã kết luận: "Lần đầu tiên chúng ta có thể hiểu rõ hơn về lịch sử của Thiên hà”.

• Vũ trụ có nguy cơ bị phá hủy bởi vụ nổ Big Bang thứ hai
• Trạm vũ trụ Thiên Cung 8,5 tấn của Trung Quốc sẽ rơi xuống chỗ nào trên trái đất?
• Chụp được hình ảnh của thiên hà xa nhất vũ trụ từ trước đến nay

Nguyễn Huế