Trong khoảng ba mươi năm qua, năm nào tôi cũng đến Nha Trang - Khánh Hòa ít nhất một lần, hoặc đi công tác, hoặc đi nghỉ mát. Mỗi lần trở lại, tôi đều thấy đổi thay, song vẫn giữ được cái hồn cốt của Nha Trang thuở xưa. Có lẽ ông trời đã ban tặng cho xứ Trầm Hương của núi rừng quyện vào lòng biển cả tạo ra những sản vật sơn hào - hải vị.

Tản mạn Nha Trang

 Khánh Hòa mang đặc thù của một tỉnh duyên hải Nam Trung bộ bởi dãy Đông Trường Sơn che chắn kéo dài từ đèo Cả đến Ninh Thuận, với diện tích khoảng  5.200km2 cùng 200 hòn đảo, tạo nên một vành đai chắn gió và bão biển hiếm nơi nào có được. Dường như khí hậu và thổ nhưỡng tương tác, làm cho con người thời nào cũng tốt bụng, hiền hòa, hào hiệp. Đó là điều tôi muốn nói đến cụm từ “Nha Trang bao giờ cũng vậy!”

Trong những năm gần đây, bộ mặt của thành phố Nha Trang được thay đổi trông thấy: Đô thị chỉnh trang có định hướng, chạy suốt chiều dài bờ biển trông sạch đẹp hơn, đặc biệt trên trên đường Trần Phú được mở rộng và nối dài cả hai trục Bắc -Nam, kết nổi với những đường ngang tạo nên vòng đai thông thoáng. Năm nay, hè đến, tôi lại về với Nha Trang. Ở đây, tôi thích quan sát mặt trời. Chiều buông, ông mặt trời lặn dần sau đỉnh núi, mọi người hối hả trở về nhà, hoặc mỗi buổi sáng thức dậy, mặt trời lại nhô lên từ mặt nước xa thẳm, đẩy đưa con sóng vỗ về tạo nên không gian êm đềm. Chiều nay, tôi thử đánh xe đi hết chiều dài con đường Trần Phú và ngược lại, rẽ vào các ngõ ngách, xóm chợ vẫn thấy quán xá, bà con làng chài họp chợ đông vui, nhưng không bị kẹt xe xô bồ như những năm trước. Và những cao ốc nhô lên thay cho những mái nhà cũ bờ bụi. Đặc biệt phía Bắc bờ biển đường Trần Phú nối dài vốn là nơi hoang sơ vách núi đá, lùm cây đã trở thành những cao ốc, những cụm cây xanh đan xen bên bãi biển cát vàng, tạo cho du khách cảm giác bình yên, thư thái.

Điều khiến chính quyền sở tại và dư luận quan tâm, mùa hè năm nay (2017) và cả năm 2016, tỷ lệ du khách đến Nha Trang - Khánh Hòa thay đổi đột ngột, khách Trung Quốc đại lục tràn ngập. Theo thống kê của sở Du lịch Khánh Hòa, năm 2016 ước tính ngành du lịch Khánh Hòa đã đón trên 1,115 triệu lượt du khách quốc tế đến tham quan, nghỉ dưỡng, với số ngày lưu trú trung bình đạt gần 3,2 ngày/du khách. Riêng khách Trung Quốc đã có trên 500 nghìn lượt khách, tăng 3,3 lần so với năm 2015 và trở thành quốc gia dẫn đầu về số lượng du khách đến Khánh Hòa. Một vị quản lý Nhà nước của tỉnh lo lắng: Khách Trung Quốc tăng đột biến, nhưng khách châu Âu - Bắc Mỹ giảm tới 28% và mức tiêu dùng cũng giảm theo, chỉ đạt khoảng 100USD/người/ngày. Du khách Trung Quốc tăng bất thường, gây khó khăn cho công tác tác quản lý ở địa phương!

 Du khách Trung Quốc hiện nay không chỉ đổ về Nha Trang, các tỉnh ven biển miền Trung mà còn lên cả Tây nguyên, Đắc Lắc, Đắc Nông, Đà Lạt… Và ở đâu cũng vậy, khách Tây Âu bao giờ cũng tránh đụng đầu với người Trung Quốc. Tôi vừa từ Mã Lai, Singapore trở về, phần lớn những nơi tôi đến thấy toàn là khách Trung Hoa lục địa, hoặc Hồng Kông, Đài Loan. Đặc biệt ở Mã Lai có 80% khách Trung Quốc, còn lại là khách Đông Á, Ấn độ, Trung Đông…hiếm gặp khách Tây Âu. Theo tôi, các nhà quản lý không ngại du khách phương nào, vấn đề đặt ra là phương pháp quản lý trên nền móng áp dụng luật lệ Việt Nam sao cho phù hợp với từng nhóm đối tượng, để họ tuân thủ và tạo nên mối hài hòa giữa hai nhóm khách Đông-Tây (một bên thích hưởng thụ, một bên ưa khám phá) trên lãnh thổ Việt Nam.

Vinpearl - Nha Trang và các điểm du lịch ở Á châu

Phần lớn các đảo khai thác du lịch ở Nha Trang tôi đã đến, nhưng ở qua đêm chỉ có Vinpearl. Vinpearl là một trong các khu du lịch - nghỉ dưỡng hàng đầu ở châu Á, với mức giá phòng một đêm hai ngày từ 4 đến 5 triệu, nếu là biệt thự trong khu biệt lập từ 34 đến 84 triệu (bao ăn). Những người lao động bình thường như chúng tôi chỉ có nằm mơ. Vậy mà tôi vẫn ở, bởi mùa thu-đông cơ sở này giảm giá 2/3, tức là mỗi biệt thự giá 12 triệu đồng, có thể ở được ba gia đình 6 người (kèm theo trẻ em).

Mùa đông ở cao nguyên Đà Lạt và các tỉnh Bắc Trung bộ mưa phùn giá rét, nhưng khi đoàn chúng tôi đến Vinpear-Nha Trang khí trời vẫn ấm áp, qua cơn mưa rào trời lại nắng ráo. Sáng sớm hoặc chiều về vẫn túc tắc tắm biển êm đềm. Thứ quà tặng của thiên nhiên không nơi nào có được trên lãnh thổ Việt Nam. Tôi đã từng đến các khu du lịch của các nước Đông Nam Á, như Pattaya, Phuket-Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Singapore… các nơi này không thể nào sánh kịp Nha Trang về phong cảnh thiên nhiên, chỉ khác nhau về việc khám phá đời sống văn hóa của các thổ dân bản địa.

 Ở Nha Trang phần lớn các bãi tắm ven bờ, hải đảo được cấu tạo bởi những bãi cát vàng tự nhiên, còn Thái Lan, Mã Lai… người ta chở cát từ nơi khác đến làm những bãi biển nhân tạo. Tôi đã từng đến và qua đêm ở cao nguyên Genting - Mã Lai, được mệnh danh là Đà Lạt-Việt Nam. Nhưng ở đó, họ làm du lịch như một thành phố thu nhỏ: Diện tích khoảng 1.600ha, mật độ xây dựng 40%, bao gồm cơ sở hạ tầng, 3 cụm khách sạn, mỗi cụm từ 4 đến 6 ngàn phòng, cùng một lúc có thể chứa đến hàng chục ngàn người. Ngoài ra còn có các sòng bài (casino) và các shop bán đủ thử hàng hóa như một cái chợ và giá cả bình dân như ở Kulua Lumpur, Bangkok-Thái Lan, hoặc chợ Đầm-Nha Trang.

Tôi đã chứng kiến tiệc buffet sáng cùng một lúc hàng ngàn người, so với Vinpearl chỉ bằng một góc nhỏ. Và tất nhiên khoảng 80% thực khách là người Trung Hoa lục địa và dân nhà giàu từ Hồng Kông, Đài Loan đến chơi bài và mua sắm. Từ đấy,  tôi thiết nghĩ, tại sao Nha Trang-Khánh Hòa không mở casino và học cách quản lý kinh doanh của người Mã Lai?

Bán đảo Cam Ranh - một tiềm năng hiếm có

Bán đảo Cam Ranh có chiều dài trên 20 km, chiều rộng 10km, cảng nước sâu từ 18-30m, có hai cửa ra biển, cửa lớn trên 1,5km, là nơi chắn sóng gió bậc nhất Đông Nam Á. Ngoài lĩnh vực quân sự còn có thể khai thác tiềm năng về biển, khoáng sản (cát) và du lịch. Những năm gần đây, tôi có dịp đến Cam Ranh, ngoài những lần “cưỡi ngựa xem hoa” nơi các làng chài và qua đêm trên đảo Bình Ba, tiếp xúc với người dân vạn chài nay chuyển nghề nuôi tôm cá lồng và làm du lịch thời vụ, tôi còn đến quân cảng vài lần. Những lần ấy, tôi đều ngủ lại trong doanh trại quân đội mới nhìn nhận một tiềm năng vô tận. Lần gần đây, tôi đi với đoàn sáng tác Văn học ở lại ba ngày đêm. Ban ngày làm việc với ban chỉ huy, gặp gỡ quân nhân, thăm quan các chiến hạm, các diểm du lịch dã ngoại do bộ đội xây dựng phục vụ nội bộ. Đêm xuống, chúng tôi về nhà nghỉ bộ chỉ huy cách hải cảng khoảng ba cây số. Nhà nghỉ biệt lập với hải cảng và cách xa khu dân cư, nên đêm xuống hoặc những buổi sáng thức dậy chỉ nghe tiếng sóng vỗ bì bộp và nhìn đàn chim bói cá làm vui.

 Sáng hôm ấy, mặt trời còn ẩn mình nơi biển xa, chúng tôi thả bộ theo bờ biển về hướng sân bay. Trước mắt chúng tôi, một bãi cát dài nhìn mút tầm mắt đến nhiều cây số, nhưng không thấy bóng dáng con người. Và tôi tự reo lên: “Ôi, thiên đường là đây!” Khác với Nha Trang, bãi cát ngắn, hụt hẫn bởi vịnh nước sâu, còn bãi Cam Ranh lội ra xa vài ba trăm mét nước vẫn chưa ngập đầu và có thể tắm biển vào mùa thu, đông. Trên bờ một chiếc máy ủi đang lầm lỳ san ủi đường ranh, Trung tá, giám đốc nhà khách cho chúng tôi biết: Từ nhà khách về hướng sân bay, quân cảng đang bàn giao cho tỉnh Khánh Hòa làm sân bay dân sự và khu du lịch ven biển. Anh cũng tỏ ra đồng tình với chủ trương, bởi hơn ai hết các anh là người chứng kiến cảnh bỏ hoang bờ biển và tiềm năng kinh tế trong nhiều thập niên.

 Những ngày ở Cam Ranh - Khánh Hòa, chúng tôi cũng đã từng nghe người dân râm ran “đồn thổi” rằng, công ty A, Z nào đó bảo kê bán cát; hễ đêm xuống những con tàu lũ lượt mang đầy cát trắng vượt đại dương bán cho người nước ngoài. Ôi, thương thay cho hạt cát Cam Ranh-Khánh Hòa, nguồn khoáng sản vô cùng quý hiếm của nước Việt. Ngày xưa (những năm 60-70) người Nhật đến Cam Ranh mua từng khối cát chở về nước phục vụ sản xuất công nghiệp, làm thủy tinh, chế tạo ra các ống cách điện - bán dẫn trong công nghệ điện tử. Mong rằng những chuyện ấy, những chuyến tàu chở cát sẽ chấm dứt!

Một lần khác tôi đến đảo Bình Ba (phía Tây Nam trong vịnh Cam Ranh) ở lại qua đêm trong nhà một gia đình ngư dân làng chài. Cụ Năm đã ngoài 84 tuổi, định cư tại đảo gần 60 năm. Cụ kể rằng: quê ở Phú Yên, thời trai trẻ cụ đã đi làm dân vạn chài, hàng ngày rong rủi theo con sóng nước. Một lần ra khơi bị bão tố, chiếc ghe nhỏ đưa cụ và những người bạn vào vịnh tránh bão và cụ ở lại đây làm quê hương thứ hai. Trước đó nhiều năm, có ba người dân vạn chài Bình Định cũng bị sóng biển đánh trôi dạt vào hoang đảo này và họ lập nên làng Bình Ba, tức là ba người Bình Định. Cái tên Bình Ba xuất phát từ dạo ấy. Sau đó, những người từ Phú Yên, Bình Định, Ba Ngòi, Cam Ranh, Đại Lãnh…lần lượt đến định cư và hình thành một xã đảo sầm uất như hiện nay.

 Những ngày ở lại trên đảo Bình Ba, tôi còn biết được trên đảo có nguồn nước ngọt dồi dào. Trước đây, chỉ một cái giếng Tổ phục vụ nguồn nước ngọt cho trăm hộ dân trên đảo. Những năm gần đây dân cư tăng, nhiều nhà thi nhau đào giếng nên nguồn nước bị phân tán. Điều khiến nhiều người tiếc nuối, dưới thời Pháp thuộc có nhiều công trình xây dựng, di tích để lại bằng những khối nhà, lô cốt và những khẩu đại bác thần công hướng nòng về cửa biển, cho đến sau 1975 mới bị bốc dỡ chuyển đi nơi khác. Gía như nó còn lại hoặc phục chế phục vụ du khách, thì giá trị kinh tế cho du lịch ở xã đảo này sẽ được nâng cao lên nhiều. Người dân Bình Ba trong những năm gần đây chuyển nghề đi biển thành nuôi trồng thủy sản lồng bè. Tôm hùm và cá là hai loại hải sản mang lại thu nhập cao cho người dân vạn chài Bình Ba. Ngoài ra, họ còn đưa đón du khách đến tham quan nghỉ dưỡng, một nghề tay trái tăng thêm thu nhập, nhưng cũng đầy tiềm năng.

 Du lịch Nha Trang - Khánh Hòa, tiềm năng bất tận

 Khánh Hòa có thế mạnh là sông ngòi, đầm phá, cảng biển và đảo, trong đó có huyện đảo Trường Sa. Ngoài cảng Cam Ranh, Ba Ngòi, Nha Trang còn có cảng nước sâu 30m thuộc vịnh Vân Phong, tổng diện tích mặt nước trên 41 ngàn ha. Bên cạnh đó, Khánh Hòa còn có trên 385 km bờ biển, 200 km bờ bãi cát tự nhiên hội đủ điều kiện khai thác du lịch.

  Đặc biệt, Khánh Hòa - Nha Trang còn nhiều rừng núi, thác nước, suối nước nóng, biển đảo, đảo khỉ và đa dạng thảm động thực vật có thể biến thành khu du lịch thám hiểm, dưỡng sinh. Trong một lần trao đổi với anh Hoàng, Tổng giám đốc công ty Yến sào Khánh Hòa, anh tâm sự rằng: Hàng năm đơn vị khai thác vài tấn tổ yến, doanh thu đạt vài trăm tỷ chưa phải là nguồn lợi lớn từ thiên nhiên ban tặng, mà cái chính là phải khai thác tiềm năng du lịch từ các thế mạnh, trong đó có đảo Yến.

 Mơ ước của anh là làm sao tổ chức, đưa đón các đoàn du khách ra đảo vào mỗi buổi chiều tà ngắm nhìn đàn chim yến quây quần bay về tổ và đêm xuống ngồi trên ghe buông câu nghe con sóng đêm vỗ về. Một người chú họ của tôi đi du học bên Tây Âu từ trước năm 1975, ước mơ trở về cố hương. Ông không ở Đà Lạt nơi mình sinh thành mà mua một căn hộ tại Nha Trang, hàng năm đưa cả gia đình về sinh sống năm bảy tháng. Đấy cũng là ước mơ đã thành hiện thực.

• Cột đồng hồ 35 tỷ: Biểu tượng mới của thành phố Hạ Long
• Những địa điểm mua sắm ở Bangkok hút khách du lịch
• Biển Hải Tiến - Thanh Hóa tưng bừng khai chương mùa du lịch 2017

                      Nha Trang hè - thu 2016-2017 - Bút ký của Phạm Thái

                                                        Bài và ảnh: Phạm Thái