Giải thưởng Nagamori là giải thưởng gì?

Được biết, giải thưởng Nagamori là giải thưởng dành cho các nhà nghiên cứu, kỹ sư thuộc các trường đại học của Nhật Bản và thế giới hoặc thuộc các công ty, tổ chức... có thành tựu xuất sắc trong các lĩnh vực động cơ và truyền động, phát điện... Giải thưởng này thuộc Quỹ Nagamori, mang tên người sáng lập, Chủ tịch và Giám đốc điều hành Tập đoàn Nidec của Nhật Bản, một trong những nhà sản xuất động cơ điện hàng đầu thế giới.

Được trao thường niên từ năm 2015, giải thưởng Nagamori hướng tới mục tiêu là mang lại sức sống mới cho nghiên cứu khoa học công nghệ về động cơ và các ngành liên quan, cũng như góp phần hỗ trợ nhà nghiên cứu và các kỹ sư phát triển công nghệ phấn đấu không ngừng trong việc tạo ra những phát minh mới.

Nhà khoa học đầu tiên của Việt Nam đoạt giải Nagamori Tạ Cao Minh là ai?

Vào cuối tháng 1/2017, các nghiên cứu của Phó Giáo sư Tạ Cao Minh, Giảng viên Cao cấp bộ môn Tự động hóa Công nghiệp - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Ứng dụng và Sáng tạo công nghệ (CTI), Trường ĐH Bách Khoa Hà Nội được gửi đến Ban Tổ chức giải thưởng Nagamori. Những nghiên cứu của vị PGS TS này đã thể hiện được hiệu quả, nâng cao chất lượng của các hệ thống truyền tải điện nhờ sử dụng động cơ điện được sử dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp ô tô. Chính vì vậy ông đã xuất sắc nhận được giải Nagamori Award với 7 nhà khoa học khác, trong đó có 6 nhà nghiên cứu ở Nhật Bản Và một ở Thái Lan. Giải thưởng này sẽ được tổ chức vào 3/9 tới đây tại Kyoto.

Về phía Ban tổ chức giải thưởng Nagamori 2017 thì cho hay mỗi người đoạt giải sẽ nhận phần thưởng 1 triệu yên (khoảng 205 triệu đồng). Trong thời gian tới, Ban tổ chức giải sẽ chọn ra từ danh sách trên người chiến thắng chung cuộc, chủ nhân của giải Grand Nagamori (Giải thưởng lớn Nagamori). Tên của người đoạt giải này sẽ được công bố trong đêm trao giải với phần thưởng là 5 triệu yên (khoảng hơn 1 tỷ đồng).

Có thể nói, giải thưởng này là sự ghi nhận xứng đáng những thành quả xuất sắc mà PGS TS Tạ Cao Minh đã làm được và đóng góp lớn cho sự nghiệp khoa học thuộc lĩnh vực động cơ điện và truyền động điện. Đây được xem là niềm tự hào của trường Bách Khoa nói riêng và của Việt Nam nói chung bởi đây là giải thưởng Nagamori đầu tiên dành cho một nhà khoa học Việt Nam.

Những thành tích nổi bật của PGS TS Tạ Cao Minh

Năm 1997: Ông bảo vệ đề tài "Điều khiển số động cơ không đồng bộ dùng logic mờ” tại Đại học Laval, Canada. Đề tài dùng logic mờ trong điều khiển và ước lượng tham số để nâng cao chất lượng của hệ truyền động động cơ không đồng bộ, loại động cơ vốn rất khó điều khiển với chất lượng cao.

Năm 1998: TS Minh thực hiện đề tài điều khiển thang máy không dây sử dụng động cơ đồng bộ tuyến tính nam châm vĩnh cửu (permanent magnet synchronous linear motor) khi làm việc tại khoa điện - điện tử, Đại học Kyushu, Nhật Bản. 

Việc điều khiển từ trường cho phép nâng hạ buồng thang mà không cần dùng tới dây kéo. Điều này có ý nghĩa quan trọng với các tòa nhà chọc trời, khi trọng lượng dây cáp trở nên rất lớn. Hệ thống thí nghiệm (mô hình thang máy cao 4 m) đã được lắp đặt trước đó vài năm và chưa vận hành, nhưng sau 6 tháng, TS Minh đã điều khiển thành công. Nhà khoa học Việt còn giải quyết một vấn đề khó khăn của điều khiển chuyển động cho hệ truyền động thang máy là tính bền vững dưới tác động của nhiễu tải.

Nhờ vậy, tên của PGS Minh hiện được lưu trong kỷ yếu của ĐH Kyushu như một nhà khoa học nước ngoài xuất sắc đã làm việc tại trường.

Năm 1991 - 2001: Ông nghiên cứu tại Đại học Tokyo theo chương trình của Quỹ Xúc tiến Khoa học Nhật Bản (JSPS).  Tại đây, ông có 2 công trình lớn là Điều khiển tối ưu hiệu suất động cơ điện không đồng bộ sử dụng "tỷ lệ vàng" và Điều khiển động cơ không dùng cảm biến tốc độ (sensorless control).

Công trình tối ưu hiệu suất được trao giải nhì của phân ban Truyền động điện sau Hội nghị quốc tế của IEEE về năng lượng tại Italy năm 2000 vì hiệu quả và tiết kiệm năng lượng.

Năm 2001 - 2004: Ông làm việc tại phòng Nghiên cứu – Phát triển (R&D), công ty NSK Nhật Bản và có 14 sáng chế đăng ký tại Nhật Bản, trong đó 12 sáng chế tiếp tục được cấp bằng tại Mỹ/châu Âu cho ngành công nghiệp ô tô. Đặc biệt, TS Minh đã đưa ra phương pháp điều khiển "giả vec-tơ" (pseudo vector control - PVC) cho động cơ một chiều không chổi than BLDC - loại động cơ có dạng dòng điện vuông. Phương pháp PVC cho phép biến dòng điện vuông thành dạng hình thang, do vậy giảm thiểu được các nhấp nhô mô-ment có nguồn gốc từ việc chuyển mạch tức thì.

Phương pháp có ý nghĩa rất quan trọng với các ứng dụng có yêu cầu chất lượng cao, như hệ thống trợ lực vô lăng ôtô dùng động cơ điện. Nhờ đó loại động cơ này có thể đạt được chất lượng tương đương động cơ xoay chiều dòng điện hình sin, là loại động cơ có giá thành cao hơn.

Năm 2004: TS Minh trở về Việt Nam giảng dạy tại bộ môn Tự động hóa công nghiệp (Viện Điện, Đại học Bách khoa Hà Nội) và từ năm 2009 đến nay, ông là Giám đốc Trung tâm nghiên cứu ứng dụng và sáng tạo công nghệ của trường. 

Năm 2012: Ông đoạt giải thưởng sáng chế của công ty NSK Nhật Bản.

Năm 2011 - 2015: Ông là chủ nhiệm đề tài cấp Nhà nước: “Nghiên cứu thiết kế chế tạo hệ truyền động và điều khiển cho ô tô điện”. Đề tài này được nghiệm thu cuối năm 2015, làm tiền đề cho những nghiên cứu tiếp theo về xe điện tại Việt Nam.

PGS TS Tạ Cao Minh cũng đã đi thỉnh giảng tại nhiều nước trên thế giới. Vào năm 2010, ông thỉnh giảng tại Đài Loan, năm 2012, ông thỉnh giảng tại Australia, năm 2015 và 2016, ông thỉnh giảng tại Pháp. Vào năm 2016, ông là Trưởng Ban Tổ chức (General Chair) của Hội nghị quốc tế lần thứ 4 về Năng lượng bền vững IEEE-ICSET tổ chức tại Hà Nội.

• Giáo sư Vũ Ngọc Tâm nhận 10 bằng sáng chế là ai?
• PGS.TS Nguyễn Hồng Sơn Phó Giám đốc ĐHQG Hà Nội là ai?
• Nữ doanh nhân Tư Hường qua đời là ai?

PV